Pożyczki dla fundacji rodzinnej – aspekty prawne i podatkowe

Fundacja rodzinna to instytucja, która zyskuje coraz większą popularność w Polsce jako narzędzie sukcesji majątkowej i zabezpieczenia interesów rodziny. Ustawa z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej wprowadziła ramy prawne, które pozwalają fundatorom na przekazanie majątku i jego zarządzanie z myślą o przyszłych pokoleniach. Jednym z narzędzi, które może być wykorzystywane w ramach działalności fundacji rodzinnej, są pożyczki.

Przyjrzyjmy się, jakie możliwości i ograniczenia wiążą się z udzielaniem i zaciąganiem pożyczek przez fundację rodzinną.

Czy fundacja rodzinna ma ograniczenia w udzielaniu pożyczek?

Ustawa o fundacji rodzinnej nie zakazuje udzielania pożyczek, jednak ich udzielanie powinno być zgodne z celem fundacji wskazanym w statucie.

Pożyczka może być udzielona zarówno podmiotom powiązanym (np. spółkom, w których fundacja ma udziały), jak i beneficjentom czy nawet fundatorowi.

Jednak w przypadku pożyczek dla beneficjentów i fundatora pojawiają się istotne konsekwencje podatkowe, o których warto pamiętać.

Fundacja rodzinna nie płaci podatku dochodowego od otrzymanych odsetek, ale koszt podatkowy można rozpoznać u pożyczkobiorcy

Fundacja rodzinna jako podatnik CIT co do zasady nie płaci podatku dochodowego od dochodu z działalności gospodarczej, w tym odsetek od pożyczek – aż do momentu wypłaty świadczenia beneficjentowi.

Z kolei pożyczkobiorca (np. spółka powiązana) może zaliczyć odsetki do kosztów uzyskania przychodu, o ile spełnione są warunki określone w ustawie o CIT, m.in. dotyczące tzw. niedostatecznej kapitalizacji.

Pożyczka udzielona beneficjentowi może być ukrytym zyskiem

Pożyczka udzielona beneficjentowi fundacji rodzinnej może zostać uznana za tzw. ukryty zysk (art. 24r ustawy o CIT), jeśli jej warunki odbiegają od rynkowych lub jeśli nie ma ona charakteru gospodarczego. W takim przypadku może pojawić się obowiązek zapłaty 15% CIT od ukrytego zysku.

Szczególną uwagę należy zwrócić na brak oprocentowania, brak terminu spłaty lub inne preferencyjne warunki.

Uwaga na proporcję odliczenia VAT

Jeśli fundacja rodzinna wykonuje czynności opodatkowane i zwolnione z VAT, powinna ustalić proporcję odliczenia VAT. Udzielanie pożyczek co do zasady jest zwolnione z VAT, co może wpływać negatywnie na możliwość pełnego odliczenia VAT od zakupów.

Warto przeanalizować, czy działalność pożyczkowa nie wpłynie na obniżenie współczynnika odliczenia.

Fundacja rodzinna może otrzymywać pożyczki, ale należy uważać na ukryte zyski

Zaciąganie pożyczek przez fundację rodzinną jest dozwolone i może służyć finansowaniu działalności fundacji lub inwestycjom.

Trzeba jednak uważać, gdy pożyczki pochodzą od beneficjentów, fundatora lub podmiotów powiązanych – w takim przypadku może powstać obowiązek opodatkowania tzw. ukrytych zysków, jeśli warunki pożyczki nie odpowiadają rynkowym.

Transakcje z fundacją rodzinną podlegają pod przepisy o cenach transferowych

Jeśli fundacja rodzinna udziela lub otrzymuje pożyczki od podmiotów powiązanych, mogą mieć zastosowanie przepisy o cenach transferowych.

Oznacza to konieczność ustalenia warunków pożyczki na zasadach rynkowych oraz – w określonych przypadkach – obowiązek sporządzenia dokumentacji cen transferowych.

Zasady zwrotu pożyczki

Zasady zwrotu pożyczki powinny być jasno określone w umowie – warto zawrzeć harmonogram spłat, oprocentowanie, a także sposób zabezpieczenia (np. weksel, hipoteka).

W przypadku braku zwrotu pożyczki przez beneficjenta lub fundatora fundacja może dochodzić swoich roszczeń na drodze sądowej, co może mieć znaczenie dla ochrony majątku fundacji.

Pożyczki udzielane spółkom, w których fundacja jest wspólnikiem

Fundacja rodzinna może udzielać pożyczek spółkom, w których posiada udziały lub akcje. W takim przypadku pożyczki mogą być traktowane jako forma finansowania działalności grupy kapitałowej.

Należy jednak uważać na limity wynikające z przepisów o niedostatecznej kapitalizacji oraz pamiętać o zasadach rynkowego ustalania warunków pożyczki.

Korzyści wynikające z udzielania pożyczek

Udzielanie pożyczek może być korzystnym narzędziem zarządzania majątkiem fundacji rodzinnej.

Pozwala na elastyczne finansowanie potrzeb fundatora, beneficjentów lub spółek powiązanych. Jednocześnie umożliwia generowanie dochodu pasywnego w postaci odsetek, który podlega opodatkowaniu dopiero w momencie wypłaty świadczeń.

Podatek od czynności cywilnoprawnych i VAT

Udzielenie pożyczki podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych (PCC) w wysokości 0,5% kwoty pożyczki, chyba że pożyczka została udzielona przez podatnika VAT w ramach działalności gospodarczej – wtedy może wystąpić zwolnienie z PCC.

Jednocześnie pożyczki co do zasady nie podlegają opodatkowaniu VAT, o ile nie mają charakteru działalności gospodarczej.

Obowiązek sporządzenia dokumentacji cen transferowych

Pożyczki udzielane między fundacją rodzinną a podmiotami powiązanymi mogą rodzić obowiązek przygotowania dokumentacji cen transferowych. Obowiązek ten zależy m.in. od wartości pożyczki i relacji pomiędzy stronami.

Brak dokumentacji może skutkować sankcjami podatkowymi oraz zakwestionowaniem warunków pożyczki przez organy podatkowe.

Pożyczki dla fundacji rodzinnej – najczęstsze pytania i odpowiedzi

Czy fundacja rodzinna może zaciągać pożyczki?
Tak, fundacja może zaciągać pożyczki, o ile służą realizacji jej celów statutowych.

Czy fundacja może udzielić pożyczki fundatorowi?
Tak, ale istnieje ryzyko uznania jej za ukryty zysk i opodatkowania CIT w wysokości 15%.

Czy można wziąć kredyt na fundację?
Tak, fundacja może zawrzeć umowę kredytu, jednak bank może wymagać dodatkowych zabezpieczeń.

Czym jest pożyczka fundacyjna?
To pożyczka udzielana przez fundację rodzinną osobom trzecim, beneficjentom, fundatorowi lub podmiotom powiązanym.

Czy fundacja rodzinna może zaciągać kredyty?
Tak, choć zdolność kredytowa fundacji może być analizowana indywidualnie przez instytucje finansowe.

Czy fundacja rodzinna chroni przed komornikiem?
Co do zasady tak – majątek fundacji jest odrębny od majątku fundatora i beneficjentów, ale egzekucja jest możliwa, jeśli fundacja zaciąga zobowiązania lub wypłaca świadczenia podlegające zajęciu.

W czym mogę Ci pomóc?

Jeśli rozważasz wykorzystanie fundacji rodzinnej jako narzędzia zarządzania majątkiem lub planujesz zawarcie umowy pożyczki – zapraszam do kontaktu.

Odpowiem na pytania, pomogę w przygotowaniu dokumentacji i przeanalizuję potencjalne ryzyka podatkowe.

Michał Gawlak
radca prawny

***

Ryczałt od zagranicznych dochodów – ulga podatkowa dla nowych rezydentów w świetle art. 30j ustawy o PIT

Od 2022 roku w polskim systemie podatkowym funkcjonuje szczególna preferencja skierowana do osób fizycznych przenoszących swoją rezydencję podatkową do Polski. Jest to ryczałt od zagranicznych dochodów.

Uregulowana została w art. 30j ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT) i wprowadza instytucję ryczałtu od przychodów zagranicznych, będącą narzędziem przyciągania zamożnych osób fizycznych z zagranicy [Czytaj dalej…]