Fundacja rodzinna jako holding

Arcyciekawym zagadnieniem jest Fundacja Rodzinna jako holding. Obecny stan prawny pozwala bowiem na tworzenie struktur holdingowych umożliwiających bezpieczne gromadzenie majątku rodzinnego w jednym podmiocie.

Fundacja rodzinna jako podmiot prowadzący działalność gospodarczą

Fundacja rodzinna posiada możliwość angażowania się w działalność gospodarczą, aczkolwiek w bardzo ograniczonym zakresie.

Z założenia, głównym celem fundacji rodzinnej jest akumulacja i zarządzanie majątkiem prywatnym, w tym udziałami w spółkach czy nieruchomościami, co wymaga podejmowania działań zabezpieczających ten majątek oraz umożliwiających jego pomnażanie.

***

O Fundacji Rodzinnej jako holdingu posłuchasz więcej w moim podcaście:

***

Wychodząc naprzeciw tym potrzebom, ustawodawca określił pewien katalog działań, które fundacje rodzinne mogą realizować bez ryzyka negatywnych konsekwencji prawnych.

Te działania obejmują m.in. zbywanie mienia nabytego nie tylko w celu dalszej odsprzedaży, najem, dzierżawę, udział w spółkach handlowych oraz funduszach inwestycyjnych, nabywanie i zbywanie papierów wartościowych, udzielanie pożyczek określonym podmiotom, obrót zagranicznymi środkami płatniczymi, a także działalność związana z gospodarką leśną oraz produkcją produktów roślinnych i zwierzęcych w określonych warunkach.

Niemniej jednak, fundacje rodzinne, które zdecydują się na prowadzenie działalności gospodarczej wykraczającej poza wskazany zakres, muszą liczyć się z konsekwencjami podatkowymi.

W przypadku takich działań, fundacja rodzinna zostaje obciążona sankcją podatkową w postaci 25% stawki CIT, co stanowi znaczące obciążenie finansowe.

Warto zaznaczyć, że podatek sankcyjny nie jest zryczałtowany, co oznacza możliwość pomniejszenia przychodu o koszty uzyskania przychodu, jednak wymaga to dokładnej ewidencji i rozliczeń zgodnie z Ordynacją podatkową.

Mimo ograniczeń w prowadzeniu działalności gospodarczej, fundacje rodzinne mają prawo zatrudniać pracowników, co jest istotne z perspektywy administracji mienia oraz ewentualnej potrzeby wsparcia operacyjnego.

Fundacje mogą być pracodawcami w świetle Kodeksu pracy, nie istnieją tutaj ograniczenia co do wielkości zatrudnienia czy powiązań z fundatorem, co daje pewną elastyczność w zarządzaniu.

Podsumowując, działalność gospodarcza prowadzona przez fundacje rodzinne wymaga przemyślanej strategii oraz ścisłego przestrzegania obowiązujących przepisów, aby uniknąć ryzyka niekorzystnych konsekwencji podatkowych.

Niezbędna jest również świadomość, że pewne formy aktywności gospodarczej są dopuszczalne i mogą przyczyniać się do realizacji celów fundacji, pod warunkiem zachowania należytej ostrożności i zgodności z prawem.

Zakres dopuszczalnej działalności gospodarczej prowadzonej przez fundację rodzinną

Zakres dopuszczalnej działalności gospodarczej prowadzonej przez fundację rodzinna stanowi przedmiot szczegółowej regulacji prawnej, co pozwala na zrozumienie granic, w jakich fundacje te mogą operować na rynku gospodarczym.

Ustawa o Fundacji Rodzinnej, wskazując na możliwość prowadzenia działalności gospodarczej „tylko w zakresie” określonym w jej przepisach, stawia jasne ramy dla tego rodzaju inicjatyw.

Analizując art. 5 ust. 1 Ustawy, wyraźnie widać, że dopuszczalna działalność gospodarcza jest ograniczona do konkretnych źródeł przychodu/aktywności fundacji.

Dopuszcza się m.in. zbywanie mienia, które nie zostało nabyte wyłącznie w celu jego dalszej odsprzedaży, najem lub dzierżawę mienia, uczestnictwo w spółkach handlowych, funduszach inwestycyjnych, spółdzielniach, a także obrót zagranicznymi środkami płatniczymi, produkcję nieprzemysłową produktów roślinnych i zwierzęcych oraz gospodarkę leśną.

Działalność ta, mimo iż ograniczona, umożliwia fundacjom rodzinnym realizację ich głównego celu, jakim jest akumulacja oraz zabezpieczenie majątku prywatnego.

Prowadzenie działalności gospodarczej przez fundacje rodzinne poza wskazanym zakresem nie jest zakazane przez przepisy podatkowe, lecz wiąże się z konsekwencjami w postaci sankcji podatkowych.

Przepisy prawne, szczególnie art. 24r ust. 1 Ustawy o CIT, precyzują, że w przypadku podjęcia przez fundację rodzinną działalności niewymienionej w art. 5 ust. 1 Ustawy o Fundacji Rodzinnej, należy liczyć się ze stosowaniem stawki CIT wynoszącej 25%.

          >>> Fundator fundacji rodzinnej może uniknąć exit tax – w jaki sposób sprawdzisz w artykule: Fundacja rodzinna a exit tax

Takie rozwiązanie ma na celu ograniczenie aktywności gospodarczej fundacji do działalności „dozwolonej”, promując tym samym bezpieczeństwo ekonomiczne i przestrzeganie zasad transparentności finansowej.

Podatki sankcyjne nałożone na „niedozwoloną” działalność gospodarczą mają charakter proporcjonalny, co oznacza, że fundacja rodzinna ma możliwość pomniejszenia przychodów o koszty uzyskania przychodów, ale tylko w takim zakresie, w jakim dotyczą one działalności opodatkowanej.

Jest to istotne z punktu widzenia zarządzania finansami fundacji, gdyż pozwala na pewien stopień elastyczności w planowaniu działalności ekonomicznej.

Mając na uwadze powyższe, efektywne opodatkowanie „niedozwolonej” działalności gospodarczej może stanowić znaczne obciążenie dla fundacji rodzinnej.

Wypłata dochodów z takiej działalności, nawet jeśli jest przeznaczona dla beneficjentów, może podlegać dodatkowemu opodatkowaniu, co w efekcie znacząco zwiększa ogólne obciążenie podatkowe.

To podkreśla, jak ważne jest dla fundacji rodzinnym świadome operowanie w ramach przewidzianego przez ustawodawcę zakresu działalności gospodarczej, aby maksymalizować korzyści podatkowe i unikać potencjalnych sankcji.

Możliwość nabywania akcji i udziałów spółek przez fundację rodzinną

Prowadzenie działalności gospodarczej przez fundację rodzinną otwiera możliwość tworzenia struktur holdingowych, w ramach których fundacja pełni rolę podmiotu nadrzędnego. To z kolei pozwala na efektywne zarządzanie spółkami zależnymi, będącymi częścią majątku rodzinnego.

Dzięki temu, fundacja może czerpać zyski z dywidend oraz korzystać z możliwości optymalizacji podatkowej, zwiększając efektywność inwestycyjną oraz umożliwiając sukcesywne powiększanie zgromadzonego majątku.

Jednym z kluczowych aspektów, który podnosi atrakcyjność fundacji rodzinnej jako narzędzia zarządzania majątkiem, są korzyści podatkowe.

Ustawodawca przewidział zwolnienie fundacji rodzinnych z podatku dochodowego od osób prawnych (CIT) w odniesieniu do dochodów osiąganych z określonych aktywności.

Takie uregulowanie sprzyja akumulacji kapitału wewnątrz fundacji, co bezpośrednio przekłada się na możliwość realizacji celów fundacji oraz wspiera jej stabilność finansową.

Pomimo że fundacja rodzinna nie może korzystać z modelu estońskiego CIT, jej rola jako centralnego punktu w strukturze holdingowej i narzędzia do ochrony oraz zarządzania majątkiem rodzinnym pozostaje niezachwiana.

Fundacja rodzinna jako holding, wykorzystując swoje uprawnienia do prowadzenia działalności gospodarczej w ograniczonym zakresie, staje się cennym instrumentem w realizacji strategii sukcesji majątkowej, umożliwiającym nie tylko zachowanie, ale także rozwój wartości przekazywanego pokoleniom majątku.

W związku z tym, fundacja rodzinna reprezentuje unikalne połączenie ochrony majątku rodzinnego z możliwościami jego rozwoju.

Dzięki przemyślanej strukturze prawnej i przewidzianym korzyściom podatkowym, fundacje te oferują przedsiębiorcom oraz ich rodzinom nie tylko bezpieczeństwo, ale również perspektywę długoterminowego wzrostu i prosperowania.

Fundacja rodzinna jako holding a estoński CIT

Współczesne realia gospodarcze wymuszają na ustawodawcach poszukiwanie rozwiązań podatkowych, które będą wspierać inwestycje i rozwój przedsiębiorczości.

W tej materii, szczególną uwagę przykuwa wprowadzenie opodatkowania na zasadach tzw. estońskiego CIT, stanowiącego innowacyjne podejście do momentu opodatkowania dochodów spółek.

Poprzez przesunięcie momentu opodatkowania do wypłaty zysku, oraz nieopodatkowanie zysków zatrzymywanych w spółce, zasady te mają pełnić funkcję zachęty do zwiększenia nakładów inwestycyjnych.

Efektywne opodatkowanie dochodów wypłacanych na tych zasadach oscyluje w granicach 20-25%, co stanowi znaczną redukcję w porównaniu do tradycyjnych modeli opodatkowania.

Analogiczne regulacje można zaobserwować w kontekście fundacji rodzinnych, które, prowadząc działalność gospodarczą w granicach ustalonych przez ustawę, są zwolnione z podatku dochodowego od bieżących zysków.

Opodatkowanie 15% ma miejsce dopiero przy wypłacie świadczeń na rzecz beneficjentów, co w przypadku osób blisko spokrewnionych z fundatorem, może oznaczać łączne opodatkowanie na poziomie 15%.

W obliczu tak korzystnych rozwiązań podatkowych pojawia się zasadnicze pytanie o możliwość ich łączenia i jednoczesnego stosowania.

Sytuacja, w której wspólnik spółki rozliczającej się na zasadach estońskiego CIT zamierza założyć fundację rodzinną, stanowi jedno z potencjalnych zastosowań.

Ustawodawca, zmieniając przepisy, otworzył drogę dla takich podmiotów, by mogły one czerpać korzyści z obu modeli opodatkowania, czego wyrazem jest wyłączenie fundatorów i beneficjentów fundacji rodzinnej z ograniczeń dotyczących praw majątkowych związanych z estońskim CIT.

Kluczowym aspektem jest tutaj możliwość uczynienia fundacji rodzinnej wspólnikiem spółki opodatkowanej na zasadach estońskiego CIT.

Mimo że pierwotne intencje ustawodawcy były otwarte na taką możliwość, obecne regulacje nie pozwalają fundacji rodzinnej na uczestnictwo w tej formie opodatkowania.

Taka sytuacja wynika z wymogu, aby wspólnikami podmiotów korzystających z estońskiego CIT były wyłącznie osoby fizyczne.

Dodatkowo, fundacja rodzinna, jako forma organizacyjna, nie kwalifikuje się do rozliczeń na zasadach estońskiego CIT, zastrzeżonych dla spółek kapitałowych oraz niektórych form spółek osobowych.

Umożliwienie fundacjom rodzinnych uczestnictwa w estońskim CIT mogłoby stanowić znaczące ułatwienie dla przedsiębiorców, umożliwiając efektywne połączenie korzyści płynących z obu systemów.

Pomimo że propozycje takich zmian były przedmiotem prac legislacyjnych, ich ostateczne odrzucenie przez Sejm pozostawia przedsiębiorców bez możliwości korzystania z tak skonstruowanego podwójnego mechanizmu ulgowego.

Podsumowując, istnienie i ewolucja regulacji dotyczących estońskiego CIT oraz fundacji rodzinnych pokazuje dążenie ustawodawcy do tworzenia środowiska wspierającego rozwój przedsiębiorczości poprzez elastyczne i korzystne rozwiązania podatkowe.

          >>> Czym charakteryzuje się rola fundatora w fundacji rodzinnej?

Korzyści podatkowe i prawne związane z modelami holdingowymi Fundacji Rodzinnych

Fundacje rodzinne oferują znaczące korzyści podatkowe i prawne, które są kluczowe dla zapewnienia zabezpieczenia majątkowego rodzin oraz skutecznego zarządzania i rozmnażania aktywów na przestrzeni pokoleń.

Stanowią one atrakcyjne rozwiązanie, umożliwiające przedsiębiorcom i ich rodzinom efektywne planowanie sukcesji, zapewnienie ciągłości biznesu, a także ochronę przed roszczeniami z tytułu zachowku.

Korzyści podatkowe:

• Fundacje rodzinne są zwolnione z obowiązku płacenia podatku dochodowego (CIT), dopóki nie dokonują wypłat środków beneficjentom, co zapewnia korzystne warunki do gromadzenia i inwestowania majątku​​.
• W przypadku wypłat świadczeń na rzecz beneficjentów, fundacja rodzinna podlega opodatkowaniu CIT w wysokości 15%, z możliwością odliczenia tego podatku przy wypłacie środków beneficjentom​​.
• Przekazanie majątku do fundacji rodzinnej oraz jego przekazanie na rzecz beneficjentów nie jest obciążone opodatkowaniem PCC czy CIT, pod warunkiem, że beneficjenci należą do tzw. zerowej grupy podatkowej w relacji do fundatora​​.

Korzyści prawne:

• Fundacje rodzinne umożliwiają fundatorom szeroką swobodę w kształtowaniu zasad działania fundacji, w tym precyzyjne ustalenie sposobu dystrybucji majątku i dochodów generowanych przez fundację​​.
• Mają one osobowość prawną, co umożliwia im nabywanie praw, zaciąganie zobowiązań oraz reprezentowanie w sądzie​​.
• Dzięki fundacjom rodzinna, można odseparować biznes od życia rodzinnego, co zapewnia bezpieczeństwo finansowe beneficjentom, nawet tym niezainteresowanym bezpośrednim udziałem w prowadzeniu przedsiębiorstwa​​.
• Instytucja fundacji rodzinnych wprowadza elastyczniejsze zasady dotyczące zachowku, co może przyczynić się do obniżenia, odroczenia lub rozłożenia na raty obowiązkowych wypłat​​.

Tworzenie i zarządzanie holdingiem poprzez Fundację Rodzinną

Tworzenie holdingu może być zaplanowane już przy zawiązaniu fundacji – np. poprzez wniesienie na kapitał założycielski udziałów lub akcji spółek do fundacji rodzinnej, ewentualnie w toku jej istnienia – np. poprzez darowizny.

Ustawodawca przewidział zachęty podatkowe dla powyższych rozporządzeń – będą one wolne od obciążeń podatkowych.

Fundacja rodzinna jako holding, mając udział większościowy lub całościowy w grupie korporacyjnej, to przede wszystkim rodzinny „corporate governance„.

Zakładając, że fundacja ma skuteczny statut – jej decyzje najlepiej uwzględnią interes rodziny.

Zarządzanie ryzykiem i konfliktami w strukturach holdingowych opartych na Fundacji Rodzinnej

Sytuacje konfliktowe w rodzinie mogą rzutować na działalność całej grupy spółek.

Jeżeli poszczególni udziałowcy, członkowie rodziny nie będą w stanie wypracować kompromisu, a umowy lub statuty poszczególnych spółek nie będą zawierały szczególnych rozwiązań mających na celu przeciwdziałać np. impasowi decyzyjnemu – wówczas rozwiązaniem może być np. skupienie udziałów w rękach fundacji.

Statut może uwzględniać mechanizmy rozwiązywania konfliktów inne niż dostępne w spółkach handlowych – od różnych formuł głosowania, czy też outsourcingu decyzji zewnętrznym konsultantom.

          >>> W jakiej wysokości zapłacisz podatek CIT, jeśli będziesz chciał zlikwidować swoją Fundację rodzinną? Przeczytaj w: Likwidacja fundacji rodzinnej – czy fundator zapłaci podatek?

Fundacja Rodzinna vs. holding w Polsce a za granicą 

Holding kontrolowany przez fundację, a holding kontrolowany przez spółkę z pozoru niczym się nie różni.

Otóż zarówno fundacja jak i spółka mają zarząd, są odrębnymi podmiotami prawa, jak i odrębnymi podatnikami.

Różnice są subtelne – jednak istotne.

Cel fundacji jest zasadniczo definiowany przez statut i, zgodnie z istotą fundacji rodzinnej, ma zasadzać się przede wszystkim na pomnażania majątku dla przyszłych pokoleń.

Cel spółki może być dowolny – zwykle jest to cel gospodarczy.

Co istotne – udziały w spółce holdingowej można sprzedaż, udziałów w fundacji nie ma – możliwe jest jedynie wyprzedanie majątku fundacji.

W tym sensie fundacja jest „trwalsza” – jej rozwiązanie musi być przewidziane przez statut.

Można go tak ukształtować, że będzie to znacznie trudniejsze niż w przypadku spółki handlowej, w praktyce w skrajnych wypadkach może pozwolić przetrwać burzliwe czasy struktury (np. waśnie rodzinne).

Statut może przewidywać np. zakaz zbywania udziałów/akcji, może też oddać władzę profesjonalnemu zarządowi w razie braku porozumienia beneficjentów.

Te mechanizmy pozwalają odciąć zwaśnionych beneficjentów od bieżącego zarządu holdingiem, a co za tym idzie pozwolić działać innym, w praktyce wbrew nim ale dla ich własnych korzyści.

W obecnym stanie prawnym, holding zagraniczny generuje ryzyko CFC – opodatkowania zagranicznej jednostki kontrolowanej (w tym wypadku holdingu).

Zakładając polską rezydencję podatkową beneficjentów i fundatora będzie to zdecydowanie niekorzystna podatkowo sytuacja, w praktyce czyniąc polską fundację rodzinną najoptymalniejszą formułą holdingową dla większości standardowych przypadków.

Najczęściej pojawiające się pytania dotyczące Fundacji Rodzinnej w strukturze holdingowej

Co to jest Fundacja Rodzinna?

Fundacja rodzinna to odrębny podmiot prawa, którego celem jest pomnażanie majątku rodzinnego.

Fundacja rodzinna nie emituje udziałów lub akcji, stąd jest skutecznym mechanizmem zabezpieczenia aktywów. Ustawodawca przewidział zwolnienie podatkowe z CIT dla dochodów fundacji rodzinnej w zakresie działalności dozwolonej.

Co to jest struktura holdingowa?

Struktura holdingowa to sytuacja w której grupa podmiotów kontrolowana jest udziałowo przez jeden centralny podmiot – najczęściej spółkę holdingową lub fundację rodzinną.

Dochodzi w takiej strony do konsolidacji dochodów z działalności spółek córek w rękach spółki matki (lub fundacji matki).

Kto dziedziczy majątek Fundacji Rodzinnej?

Fundacja rodzinna nie dziedziczy. Może przetrwać fundatora i to co się z nią stanie po jego śmierci reguluje statut.

Dzięki fundacji rodzinnej będą mogły powstać polskie firmy wielopokoleniowe.

Kto jest właścicielem fundacji rodzinnej?

Fundacja rodzinna nie ma udziałów i akcji – stąd nie ma właściciela. Kontrolę nad fundacją najczęściej sprawuje fundator lub/i jej beneficjenci, którzy w większości przypadków są członkami rodziny.

Co daje założenie fundacji rodzinnej?

Założenie fundacji daje nam dwie zasadnicze korzyści

• korzystne opodatkowanie dochodów z dywidend
• oraz oderwanie majątku fundacji do majątku fundatora i beneficjentów.

Fundacja rodzinna jako holding – podsumowanie

Fundacja rodzinna to efektywne narzędzie planowania korporacyjnego, które zapewnia atrakcyjne opodatkowanie oraz brak odpowiedzialności fundacji za zobowiązania jej fundatora.

To jeden z najciekawszych mechanizmów planowania podatkowego, który cieszy się popularnością nie tylko polskich klientów, ale również zagranicznych.

          Michał Gawlak
          radca prawny

Zdjęcia: Nastuh Abootalebi z Unsplash, David Bartus, Pixabay

***

Podcastu „Fundatorem Być” możesz słuchać również na YouTube:

***

Dyrektywa ATAD3

Dyrektywa ATAD3, znana również jako inicjatywa „Unshell”, została zaproponowana przez Komisję Europejską pod koniec 2021 roku.

Jej celem jest zapobieganie nadużywaniu spółek fasadowych do celów podatkowych, co ma zmniejszyć luki podatkowe w Unii Europejskiej.

Dyrektywa ma wejść w życie z dniem 1 stycznia 2024 roku, Polska na razie nie implementowała jej do krajowego porządku prawnego [Czytaj dalej…]

Otagowane jako: fundacja rodzinna, holding a fundacja rodzinna